Ölüm Bizim Dostumuzdur Çünkü

Rilke’nin ölüm dostumuzdur dediği yerle bir
Güven Adıgüzel

“Rilke’nin ölüm dostumuzdur dediği yerle bir” demiş şair. Çok güzel demiş, ne güzel demiş. Şairin bahsettiği üzere Rainer Maria Rilke bu ifadeyi 1923 yılında 48 yaşındayken Kontes Margot Sizzo-Noris-Crouy’a yazdığı dokunaklı mektupta kullanır.

“İnanın bana, sevgili Kontes, ölüm bizim dostumuzdur, en yakınımızdır, belki de oyunlarımız ve tereddütlerimizle asla yanıltılamayacağımız tek dostumuzdur.”

“Ölüm bizim oyunlarımız ve tereddütlerimizle asla yanıltamayacağımız tek dostumuzdur.”

“Ve bunu duygusal, romantik anlamda güvensizlik ya da yaşamdan vazgeçme anlamında kastetmiyorum.” diye devam eder “Ölüm en iyi dostumuzdur çünkü bizi burada yani yaşamakla ilintili her şeyle mutlak ve tutkulu bir bağlı haline getirir ki bu doğallıktır, bu aşktır…”

“Hayat her zaman her soruya aynı anda iki cevabı söyler. Evet ve hayırdır hayat. Ölüm (inanmanız için size yalvarıyorum) gerçek hakikati haykırır. Sonsuzluğun önünde durur ve sadece şöyle der: Evet.”

“Ölümün en büyük sırrı ve belki de bizimle olan en derin bağlantısı şudur: Sevdiğimiz ve saygı duyduğumuz bir varlığı bizden alırken, ölüm aynı zamanda bizi onsuzlukla yaralamaz. Bizi bu varlığı ve kendimizi daha mükemmel bir anlayışla kavramaya doğru yükseltir.”

“Ölümü sevmemiz gerektiğini söylemiyorum, daha çok hayatı ince eleyip sık dokumadan o kadar cömertçe seviyoruz ki, otomatik olarak ölümü (yani hayatın diğer yarısını) aşkımıza dahil ediyoruz diyorum.”

“Ölümün bize gittikçe daha fazla yabancı hale gelmesinin ve ve nihayetinde düşmanımıza dönüşmesinin tek nedeni, onu dışladığımız içindir.”

“Ölümün bize yaşamın kendisinden sonsuz derecede daha yakın olduğu düşünülebilir… Onun hakkında ne biliyoruz?”

Rilke mektubunda “ölüm bizim dostumuzdur” ifadesini kullanır dedik yazının başında çünkü bu ifade kendisine ait değildir. Bir başka büyük şair olan ve Goethe’den başlayarak tüm Avrupa romantizmini etkileyen Edward Young, Kardeşler (Perseus ve Demetrius) eserinde Eirene’ye söyletir bunu:

Hayat düşmanımızdır, bizi bizden başka şeylere bağlayarak ayıran;
Ölüm dostumuzdur, bağlarımızı koparıp bizi sonsuza bağlayan.

• Rilke’nin Young’un bu eserinden ilhamla mektubunu kaleme aldığı bu yazıyla ilk defa kayda geçiyor. Heyecan. ve Rilke’nin mektubu ilk defa bu akışta Türkçe’ye çevrildi. Gurur.